Jak wyrok TSUE wpływa na ulgę na złe długi w Polsce?

Jak wyrok TSUE wpływa na ulgę na złe długi w Polsce?

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z 15 października 2020 roku zrewolucjonizował podejście do ulgi na złe długi w Polsce, kwestionując dotychczasowe ograniczenia i zapewniając przedsiębiorcom szersze możliwości odzyskania podatku VAT. Z poniższego artykułu dowiesz się, jakie były dotychczasowe zasady tej ulgi, jak zmieniły się po wyroku TSUE oraz jakie konsekwencje mają orzeczenia krajowych sądów administracyjnych dla polskich podatników.

Czym jest ulga na złe długi?

Ulga na złe długi w polskim systemie podatkowym umożliwia skorygowanie uprzednio odprowadzonego podatku VAT w sytuacji, kiedy kontrahent nie zapłacił za dostarczone towary lub usługi. Jej celem jest zabezpieczenie interesów przedsiębiorców i niwelowanie skutków nieściągalnych należności, które mogłyby zagrozić ich płynności finansowej[1][2]. Do niedawna polskie przepisy przewidywały wyraźne ograniczenia i warunki uprawniające do skorzystania z powyższej ulgi, w tym m.in. to, że dłużnik musiał być czynnym podatnikiem VAT oraz nie mógł prowadzić postępowania upadłościowego lub likwidacyjnego[2].

Dotychczasowe warunki stosowania ulgi

Przed wyrokiem TSUE, przedsiębiorcy mogli skorzystać z ulgi, o ile spełnione były konkretne wymogi. Kluczowe znaczenie miało to, że dłużnik musiał na dzień dostawy lub świadczenia usług oraz na dzień przed złożeniem korekty deklaracji być zarejestrowanym podatnikiem VAT oraz nie mógł być w trakcie upadłości lub likwidacji[1][2]. Dodatkowo, skorzystanie z ulgi musiało nastąpić w określonym terminie, który wynosił dwa lata licząc od końca roku, w którym wystawiona została faktura[2][5].

Wyrok TSUE i jego znaczenie dla polskiego prawa

Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 2020 roku uznał, że polskie ograniczenia są niezgodne z dyrektywą VAT. Szczególna krytyka dotyczyła wymogu, by dłużnik był czynnym podatnikiem VAT oraz nie był objęty postępowaniem upadłościowym czy likwidacyjnym[1][2][3]. TSUE podkreślił, że takie ograniczenia są sprzeczne z prawem unijnym, które umożliwia korektę podstawy opodatkowania niezależnie od statusu podatkowego dłużnika. Wyrok ten otworzył możliwość korzystania z ulgi również w przypadku transakcji z konsumentami, co przedtem było wykluczone przez polskie regulacje[2][3].

Wpływ wyroku TSUE na praktykę przedsiębiorców

Po przełomowym rozstrzygnięciu TSUE krajowe organy oraz sądy zostały zobligowane do uwzględnienia nowej interpretacji prawa UE. Możliwość odzyskania podatku VAT została istotnie rozszerzona, przynosząc wymierne korzyści firmom borykającym się z nieściągalnymi należnościami[5]. Orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) jednoznacznie potwierdzają, że ograniczenia czasowe dotyczące możliwości skorzystania z ulgi na złe długi również są sprzeczne z przepisami unijnymi, a tym samym nie muszą ograniczać podatników do dwuletniego okresu[5][7].

Procedura i kryteria korzystania z ulgi po wyroku TSUE

Po zmianach wywołanych przez orzeczenie TSUE oraz kolejne wyroki NSA, podejście do stosowania ulgi na złe długi w Polsce uległo liberalizacji. Obecnie głównym warunkiem pozostaje skuteczne uprawdopodobnienie nieściągalności danej należności oraz wykazanie, że pomimo wykonania usługi lub dostarczenia towaru nie otrzymano płatności[1][3]. Wyeliminowano wymóg, aby dłużnik był czynnym podatnikiem VAT na określonym etapie oraz warunek braku postępowania upadłościowego czy likwidacyjnego[1][2][3]. Dodatkowo sądy przyznają prawo do korekty VAT również po upływie dwóch lat od daty wystawienia faktury, a nowe linie orzecznicze pozwalają nawet na skorzystanie z ulgi po trzech latach[5][7].

Znaczenie wyroku dla podatników i praktyki gospodarczej

Zgodnie z opiniami ekspertów podatkowych, wyroki TSUE oraz NSA są przełomowe dla polskich przedsiębiorców i mogą stanowić realne wsparcie finansowe, szczególnie w sytuacjach wzmożonych problemów z odzyskiem należności[5]. Korekta podatku VAT od nieściągalnych wierzytelności stała się dostępna dla szerszej grupy podmiotów, co wpływa na poprawę ich płynności finansowej i stabilność na rynku. Co ważne, nowe interpretacje przepisów oraz praktyka orzecznicza zapewniają większą pewność prawną w przypadku roszczeń wobec fiskusa[5][7].

Podsumowanie

Wyrok TSUE w znaczący sposób wpłynął na ulgę na złe długi w Polsce. Najistotniejsze zmiany dotyczą zniesienia restrykcyjnych warunków formalnych oraz przedłużenia terminu na skorzystanie z ulgi, czego potwierdzeniem są również ostatnie orzeczenia NSA. Zmiany te wprost przekładają się na możliwość większego odzysku podatku VAT przez polskich przedsiębiorców i tym samym wspierają stabilność finansową prowadzonej działalności gospodarczej.

Źródła:

1. https://www.ey.com/pl_pl/technical/biuletyn-podatkowy-i-prawny/alerty-ey/2022/10/tsue-kryteria-polskiej-ulgi-na-zle-dlugi-w-vat-niezgodne-z-prawem-unijnym
2. https://www.ey.com/pl_pl/insights/tax/co-to-jest-ulga-na-zle-dlugi-w-cit-i-vat
3. https://www.basiewiczkasprzyk.pl/pl/aktualnosci/wyrok-tsue-podstawa-do-odzyskania-vat-w-ramach-tzw-ulgi-na-zle-dlugi
4. https://podatki.gazetaprawna.pl/artykuly/9878852,ulga-na-zle-dlugi-w-vat-mozna-z-niej-bylo-skorzystac-nawet-po-dwoch-l.html
5. https://kancelaria-skarbiec.pl/podatnicy-odzyskaja-vat-nawet-po-3-latach-ulga-na-zle-dlugi/
6. https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/2025-07/Wyrok_NSA_skarga_kasacyjna_20_03_2025_wymazany.pdf
7. https://pro.rp.pl/vat/art42961691-podatnicy-odzyskaja-vat-nawet-po-trzech-latach